Z dniem 1 września 2019 r. weszły w życie przepisy wprowadzające egzamin zawodowy, do którego obowiązuje nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego z 16 maja 2019 r.
Dla osób, które kształcą się wg podstawy programowej obowiązującej od 1 września 2019 r., przeprowadzany jest egzamin w formule 2019.
Najważniejsze zmiany w formule 2019 egzaminu w odniesieniu do egzaminów przeprowadzanych w formułach 2012 i 2017 to:
- inne podstawy programowe, a tym samym inne kwalifikacje oraz zawody, w których przeprowadzany jest egzamin,
- obowiązkowość egzaminu dla uczniów i słuchaczy – nieprzystąpienie do egzaminu skutkuje nieotrzymaniem świadectwa ukończenia danego roku szkolnego lub semestru,
- część pisemna egzaminu przeprowadzana wyłącznie przy komputerze, za wyjątkiem osób wnioskujących o dostawanie warunków przeprowadzania egzaminu,
- jawność zadań w części praktycznej egzaminu we wskazanych kwalifikacjach.
PRZYSTĘPUJĄCY DO EGZAMINU
Egzamin zawodowy jest przeprowadzany jest dla uczniów, absolwentów szkół, osób, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy, osób dorosłych, które ukończyły praktyczną naukę dorosłych lub przyuczenie do pracy dorosłych oraz osób przystępujących do egzaminu eksternistycznego zawodowego, którzy rozpoczęli naukę nie wcześniej niż 1 września 2019 r.
Do egzaminu zawodowego wg podstawy programowej kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego z 2019 r:
- przystępują uczniowie branżowych szkół I stopnia niebędący młodocianymi pracownikami oraz uczniowie będący młodocianymi pracownikami zatrudnionymi w celu przygotowania zawodowego u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem
- przystępują uczniowie techników oraz słuchacze branżowych szkół II stopnia i szkół policealnych,
- mogą przystąpić uczniowie branżowych szkół I stopnia będący młodocianymi pracownikami zatrudnionymi w celu przygotowania zawodowego u pracodawcy będącego rzemieślnikiem
- mogą przystąpić absolwenci branżowych szkół I stopnia, branżowych szkół II stopnia, techników i szkół policealnych
- mogą przystąpić absolwenci szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczych szkół zawodowych i techników
- mogą przystąpić osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy
- mogą przystąpić osoby dorosłe, które ukończyły praktyczną naukę zawodu dorosłych lub przyuczenie do pracy dorosłych, o których mowa odpowiednio w art. 53c i art. 53d ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1265, z późn. zm.), jeżeli program przyuczenia do pracy uwzględniał wymagania określone w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego lub podstawie programowej kształcenia w zawodach,
- mogą przystąpić osoby spełniające warunki dopuszczenia do egzaminu eksternistycznego zawodowego
Uwaga. W przypadkach 1) i 2) nieprzystąpienie do egzaminu skutkuje nieotrzymaniem świadectwa ukończenia danego roku szkolnego lub semestru. Dyrektor szkoły informuje uczniów i słuchaczy (uczniów branżowych szkół I stopnia niebędących młodocianymi pracownikami, uczniów będących młodocianymi pracownikami zatrudnionymi w celu przygotowania zawodowego u pracodawcy niebędącego rzemieślnikiem oraz uczniów techników oraz słuchaczy branżowych szkół II stopnia i szkół policealnych) o obowiązku przystąpienia do egzaminu zawodowego odpowiednio w danym roku szkolnym lub danym semestrze.
CO SPRAWDZA EGZAMIN ZAWODOWY?
Egzamin zawodowy jest formą oceny poziomu opanowania przez osoby wiadomości i umiejętności z zakresu jednej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, ustalonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego.
Egzamin zawodowy jest przeprowadzany na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego.
Centralna Komisja Egzaminacyjna publikuje informatory dotyczące egzaminu zawodowego, które zawierają m.in. przykładowe pytania i zadania egzaminacyjne.
TERMINY
Szczegółowy harmonogram publikowany jest w Komunikacie dyrektora CKE dostępnym tutaj.
ZGŁOSZENIE NA EGZAMIN
Uczniowie, słuchacze, absolwenci, osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy, składają deklaracje przystąpienia nie później niż do :
- a) dnia 15 września – jeżeli przystępują do egzaminu zawodowego, którego termin główny został określony w komunikacie, między 2 listopada a 28 lutego danego roku szkolnego;
- b) dnia 7 lutego – jeżeli przystępują do egzaminu zawodowego, którego termin główny został określony w komunikacie, między 1 kwietnia a 31 sierpnia danego roku szkolnego.
Osoby uczestniczące w kwalifikacyjnym kursie zawodowym, który kończy się nie później niż na sześć tygodni przed pierwszym dniem terminu głównego egzaminu zawodowego, również składają deklarację nie później niż do:
- a) dnia 15 września – jeżeli przystępują do egzaminu zawodowego, którego termin główny został określony w komunikacie, między 2 listopada a 28 lutego danego roku szkolnego;
- b) dnia 7 lutego – jeżeli przystępują do egzaminu zawodowego, którego termin główny został określony w komunikacie, między 1 kwietnia a 31 sierpnia danego roku szkolnego.
Natomiast osoby przystępujące do egzaminu w trybie eksternistycznym składają wniosek o dopuszczenie do egzaminu do 7 lutego (jeśli zamierzają przystąpić do egzaminu w danym roku) lub do 15 września (jeśli zamierzają przystąpić w roku kolejnym).
FORMUŁA EGZAMINU
Egzamin zawodowy składa się z części pisemnej i części praktycznej.
Część pisemna jest przeprowadzana w formie testu pisemnego z wykorzystaniem elektronicznego systemu przeprowadzania egzaminu zawodowego – tj. przy komputerze.
Część pisemna trwa 60 minut i przeprowadzana jest w formie testu składającego się z 40 zadań zamkniętych zawierających cztery odpowiedzi do wyboru, z których tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.
Dla osób, które wymagają dostosowania warunków i formy przeprowadzania egzaminu, egzamin może odbyć się z wykorzystaniem arkusza egzaminacyjnego w postaci wydrukowanej.
Część praktyczna egzaminu zawodowego polega na wykonaniu zadania lub zadań egzaminacyjnych, których rezultatem jest wyrób, usługa lub dokumentacja. Część praktyczna trwa nie krócej niż 120 minut i nie dłużej niż 240 minut i jest przeprowadzana w formie testu praktycznego, polegającego na wykonaniu przez zdającego zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym na stanowisku egzaminacyjnym. Czas trwania części praktycznej egzaminu zawodowego dla konkretnej kwalifikacji określony jest w informatorze. Dodatkowo na zapoznanie się z treścią zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym oraz z wyposażeniem stanowiska egzaminacyjnego zdający ma 10 minut, których nie wlicza się do czasu trwania części praktycznej egzaminu zawodowego.
OPŁATY
Egzamin jest bezpłatny dla uczniów i słuchaczy.
Opłatę wnoszą:
- absolwenci szkół i KKZ, którzy przystępują do egzaminu po raz trzeci i kolejny,
- osoby przystępujące do egzaminu eksternistycznego zawodowego,
- młodociani pracownicy, przy czym pracodawca zatrudniający młodocianych pokrywa koszty przeprowadzenia egzaminów zdawanych w pierwszym wyznaczonym terminie i może pokryć koszty egzaminu poprawkowego,
- osoby dorosłe, które ukończyły praktyczną naukę zawodu dorosłych lub przyuczenie do pracy dorosłych,
Opłata pobierana za egzamin (325,33 zł za całość egzaminu) wynosi 5,5% minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela dyplomowanego posiadającego tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym. W przypadku powtarzania tylko jednej części egzaminu opłata wynosi:
- w przypadku części pisemnej – 1/3 wysokości opłaty (108,44 zł)
- w przypadku części praktycznej – 2/3 wysokości opłaty (216,89 zł).
Dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej ustala i publikuje na swojej stronie internetowej wysokość opłaty.
LAUREACI
Laureaci i finaliści turniejów i olimpiad tematycznie związanych z wybraną dziedzina wiedzy są zwolnieni z części pisemnej egzaminu zawodowego i na certyfikacie kwalifikacji zawodowej otrzymują najwyższy wynik.
Wykaz turniejów lub olimpiad tematycznych związanych z wybranym przedmiotem lub dziedziną wiedzy, uprawniających do zwolnienia z przystąpienia do części pisemnej egzaminu zawodowego, ogłaszany jest przez ministra właściwego spraw oświaty i wychowania (Ministra Edukacji Narodowej) w Biuletynie Informacji Publicznej nie później niż na 2 lata przed terminem ich przeprowadzania.
DOSTOSOWANIE WARUNKÓW EGZAMINU – na podstawie odpowiednich dokumentów – przysługuje osobom:
- niesłyszącym
- słabosłyszącym
- słabowidzącym
- z niepełnosprawnością ruchową i z czasową niesprawnością rąk
- z afazją
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera
- z chorobami przewlekłymi
- chorym lub niesprawnym czasowo
- ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
- z niedostosowaniem społecznym lub zagrożeniem niedostosowaniem społecznym
- które znalazły się w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej
- które mają trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą
- z zaburzeniami komunikacji językowej.
Dla ucznia, słuchacza albo absolwenta, o którym mowa w ww. pkt. 1-14 nie przygotowuje się odrębnych arkuszy egzaminacyjnych.
Dostosowanie warunków i formy egzaminu zawodowego – na podstawie odpowiednich dokumentów – przysługuje niewidomym.
Szczegółowe sposoby dostosowania są wymienione w komunikacie dyrektora CKE, który publikowany jest nie później niż do 20 sierpnia roku szkolnego, poprzedzającego rok szkolny, w którym jest przeprowadzany egzamin zawodowy.
WYNIKI I DOKUMENTY
Aby zdać egzamin zawodowy, należy uzyskać:
- z części pisemnej – co najmniej 50% punktów możliwych do uzyskania (czyli minimum 20 punktów), oraz
- z części praktycznej – co najmniej 75% punktów możliwych do uzyskania.
Wynik egzaminu zawodowego ustala i przekazuje komisja okręgowa.
Zdający, który zdał egzamin zawodowy w danym zawodzie, otrzymuje certyfikat kwalifikacji zawodowej, wydany przez komisję okręgową.
Osoba, która posiada certyfikaty kwalifikacji zawodowej potwierdzające wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w danym zawodzie oraz posiada odpowiedni poziom wykształcenia, otrzymuje dyplom zawodowy. Na wniosek absolwenta do dyplomu zawodowego dołącza się Europass – Suplement do Dyplomu Zawodowego, który stanowi uzupełnienie informacji zawartych w dyplomie i ma za zadanie ułatwić ich lepsze zrozumienie, przede wszystkim przez pracodawców i instytucje zagraniczne.
Dyplomy i suplementy do dyplomów wydają okręgowe komisje egzaminacyjne.
Zdający, który nie zdał egzaminu zawodowego, otrzymuje informację o wynikach.
Dla zdających, którzy zdali egzaminy zawodowe ze wszystkich kwalifikacji (wszystkie według formuły 2019) wyodrębnionych w danym zawodzie, dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej ustala końcowy wynik egzaminów zawodowych.
W przypadku zdania egzaminów ze wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie, ale w różnych formułach egzaminu, np. 2012, 2017 i 2019 – minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi w drodze rozporządzenia szczegółowe warunki wydawania dyplomu zawodowego.