Egzamin zawodowy przeprowadzany jest dla uczniów i absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych, którzy rozpoczęli naukę nie wcześniej niż 1 września 2012 r., ale nie później niż 31 sierpnia 2017 r. lub przystępują do egzaminu w trybie egzaminu eksternistycznego.
Do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przeprowadzanego zgodnie z przepisami ustawy o systemie oświaty w brzmieniu obowiązującym przed 1 września 2017 r. i w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach przystępują:
- uczniowie i słuchacze zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych, którzy rozpoczęli naukę nie wcześniej niż 1 września 2012 r., ale nie później niż 31 sierpnia 2017 r. i realizowali podstawę programową z 2012 r.
- absolwenci czteroletnich techników, którzy rozpoczęli naukę nie wcześniej niż 1 września 2012 r., ale nie później niż 31 sierpnia 2017 r. i realizowali podstawę programową z 2012 r. – do roku szkolnego 2024/2025;
- absolwenci zasadniczych szkół zawodowych, którzy rozpoczęli naukę nie wcześniej niż 1 września 2012 r., ale nie później niż 31 sierpnia 2017 r. i realizowali podstawę programową z 2012 r – do roku szkolnego 2024/2025;
- absolwenci szkół policealnych, którzy rozpoczęli naukę nie wcześniej niż 1 września 2012 r., ale nie później niż 31 sierpnia 2017 r. i realizowali podstawę programową z 2012 r – do roku szkolnego 2024/2025;
- osoby, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy prowadzony w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach z 2012 r. – do dnia 31 października 2025 r.;
- osoby dorosłe, które ukończyły praktyczną naukę zawodu dorosłych lub przyuczenia do pracy dorosłych, o których mowa odpowiednio w art. 53c i art. 53d ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 149, z późn. zm.), do dnia 31 października 2025 r.
- absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, techników, techników uzupełniających i szkół policealnych, którzy rozpoczęli kształcenie przed 1 września 2012 r., ale do końca roku szkolnego 2016/2017 nie zdali egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe albo nie przystąpili do tego egzaminu– do roku szkolnego 2024/2025;
Egzamin zawodowy jest przeprowadzany do 31 października 2025 r., także jako egzamin eksternistyczny dla osób, które:
- ukończyły gimnazjum albo ośmioletnią szkołę podstawową
- co najmniej dwa lata kształciły się lub pracowały w zawodzie, w którym wyodrębniono daną kwalifikację.
Egzamin zawodowy, czyli egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie, jest formą oceny poziomu opanowania przez zdającego wiadomości i umiejętności z zakresu jednej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie.
Zakres wiedzy i umiejętności dla każdej kwalifikacji został ustalony w podstawie programowej kształcenia w zawodach.
Zgłoszenia do egzaminu
- Uczniowie i słuchacze składają deklaracje przystąpienia najpóźniej na 4 miesiące przed terminem egzaminu.
- Natomiast osoby przystępujące do egzaminu w trybie eksternistycznym składają wniosek o dopuszczenie do egzaminu do 7 lutego (jeśli zamierzają przystąpić do egzaminu w danym roku) lub do 15 września (jeśli zamierzają przystąpić w roku kolejnym).
Forma egzaminu
Egzamin zawodowy składa się z części pisemnej i części praktycznej.
Część pisemna trwa 60 minut i przeprowadzana jest w formie testu składającego się z 40 zadań zamkniętych, zawierających cztery odpowiedzi do wyboru, z których tylko jedna jest prawidłowa. Część pisemna może być zdawana z wykorzystaniem wydrukowanych papierowych arkuszy egzaminacyjnych.
Część praktyczna trwa nie krócej niż 120 minut i nie dłużej niż 240 minut i jest przeprowadzana w formie testu praktycznego, polegającego na wykonaniu przez zdającego zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym na stanowisku egzaminacyjnym. Czas trwania części praktycznej egzaminu zawodowego dla konkretnej kwalifikacji określony jest w informatorze. Dodatkowo na zapoznanie się z treścią zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym oraz z wyposażeniem stanowiska egzaminacyjnego zdający ma 10 minut, których nie wlicza się do czasu trwania części praktycznej egzaminu zawodowego.
Opłaty
- Egzamin jest bezpłatny dla uczniów i słuchaczy.
- W przypadku absolwentów opłata 325,33 zł za cały egzamin jest pobierana w przypadku trzeciego i kolejnego przystąpienia do egzaminu.
- W przypadku młodocianych pracowników jest pobierana opłata w wysokości 325,33 zł. Koszty egzaminu pokrywa pracodawca.
- Osoby przystępujące do egzaminu zawodowego w trybie egzaminu eksternistycznego wnoszą opłatę w wysokości 325,33 zł za cały egzamin.
Opłata pobierana za egzamin (325,33 zł za całość egzaminu) wynosi 5,5% minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela dyplomowanego posiadającego tytuł zawodowy magistra z przygotowaniem pedagogicznym. W przypadku powtarzania tylko jednej części egzaminu opłata wynosi:
- w przypadku części pisemnej – 1/3 wysokości opłaty (108,44 zł)
- w przypadku części praktycznej – 2/3 wysokości opłaty (216,89 zł).
Laureaci i finaliści turniejów i olimpiad tematycznie związanych z wybranym obszarem kształcenia są zwolnieni z części pisemnej egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie i na świadectwie potwierdzającym kwalifikację w zawodzie otrzymują najwyższy wynik.
Wykaz turniejów lub olimpiad tematycznych związanych z wybranym przedmiotem lub dziedziną wiedzy, uprawniających do zwolnienia z przystąpienia do części pisemnej egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie, ogłaszany jest przez ministra właściwego spraw oświaty i wychowania (Ministra Edukacji Narodowej) w Biuletynie Informacji Publicznej nie później niż na 2 lata przed terminem ich przeprowadzania.
Dostosowanie warunków i/lub form egzaminu zawodowego – na podstawie odpowiednich dokumentów – przysługuje osobom:
- niesłyszącym
- słabosłyszącym
- niewidomym
- słabowidzącym
- z niepełnosprawnością ruchową i z czasową niesprawnością rąk
- z afazją
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera
- z chorobami przewlekłymi
- chorym lub niesprawnym czasowo
- ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
- z niedostosowaniem społecznym lub zagrożeniem niedostosowaniem społecznym
- które znalazły się w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej
- które mają trudności adaptacyjne związane z wcześniejszym kształceniem za granicą
- z zaburzeniami komunikacji językowej.
Szczegółowe sposoby dostosowania są wymienione w komunikacie dyrektora CKE, który publikowany jest nie później niż do 1 września roku szkolnego, w którym jest przeprowadzany egzamin zawodowy.
Aby zdać egzamin potwierdzający kwalifikację w danym zawodzie, należy uzyskać:
- z części pisemnej – co najmniej 50% punktów możliwych do uzyskania (czyli minimum 20 punktów), oraz
- z części praktycznej – co najmniej 75% punktów możliwych do uzyskania.
Wynik egzaminu zawodowego ustala i przekazuje komisja okręgowa.
Zdający, który zdał egzamin potwierdzający kwalifikację w danym zawodzie, otrzymuje świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie, wydane przez komisję okręgową.
Osoba, która posiada świadectwa potwierdzające wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w danym zawodzie oraz posiada odpowiedni poziom wykształcenia otrzymuje dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Do dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dołącza się Europass – Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe, który stanowi uzupełnienie informacji zawartych w dyplomie i ma za zadanie ułatwić ich lepsze zrozumienie, przede wszystkim przez pracodawców i instytucje zagraniczne.
Dyplomy i suplementy do dyplomów wydają okręgowe komisje egzaminacyjne.
Zdający, który nie zdał egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie otrzymuje informację o wynikach.